Al jaren probeert men de zoutconsumptie terug te dringen, maar volgens Dr. James DiNicolantonio is dat nergens voor nodig. Sterker nog, zouden meer zout moeten eten voor onze gezondheid en (hardloop) prestaties, zo staat in de meest recente editie van Runners World.
Hyponatriemie, de zoutarme loperskiller, daarvoor waarschuwt hartonderzoeker James DiNicolantonio in een artikel in de Runnersworld. Hij is auteur van het boek ‘The Salt fix’ en daarin claimt hij dat we niet teveel, maar juist te weinig zout eten. WTF, DiNicolantonio?
What the FAQ?
Natrium is een essentieel mineraal en het betekent dat men het via voeding binnen moet krijgen. Bij een tekort, spreekt men van hyponatriemie. In Nederland is de bovengrens gesteld op 2,4 gram (2.400 mg) natrium dat je uit 6 gram zout kunt halen. In Nederland is de gemiddelde inname 9 gram zout, ruim boven de grens en het is dus nog maar de vraag of we meer zout moeten consumeren. In het artikel staat dat DiNicolantonio een controversieel standpunt inneemt, die wetenschappelijk toch heel solide is. Laten we daar eens naar kijken naar een aantal punten waar vragen over zijn.
- Is veel zout niet slecht voor de gezondheid?
- Is suiker de boosdoener?
- Verbetert zout de loopprestaties?
- Zijn we geëvolueerd op een hoog zoutdieet?
We gaan elk van deze vragen punt voor punt behandelen en uitleggen waarom ze niet kunnen kloppen:
1. Onderzoek naar zout en gezondheid is matig
In de eerste claim heeft DiNicolantonio een punt. Het effect van zout op de gezondheid is buitengewoon moeilijk te onderzoeken. De uitkomsten van de verschillende onderzoeken zijn namelijk tegenstrijdig. Dat geldt overigens voor bijna alle voedingsmiddelen, aangezien gezondheid bestudeerd moet worden over tientallen jaren. Mensen veranderen door de jaren ook van eetgedrag, hun geheugen werkt niet altijd even goed, ze liegen vaak over gewicht en over hun lengte.
We hebben dus inderdaad een minder goed idee over voeding en gezondheid dan we zouden willen. We kunnen mensen niet tientallen jaren opsluiten, dus dat blijft een probleem. Korte termijnonderzoeken daarentegen laten heel duidelijk zien dat teveel zout invloed heeft op de bloeddruk voor een groot deel van bevolking, zeker in combinatie met overgewicht. DiNicolantonio maakt gebruik van de complexiteit van lange termijnonderzoek om twijfel te zaaien.
2. Suiker is de boosdoener
Het is gemakkelijk schieten op suiker en ook hier wordt het niet gelaten. Suiker zou verslavend zijn en daardoor zouden we teveel eten. Van zout wordt nooit gezegd dat het verslavend werkt, maar het is heel duidelijk dat we meer gaan eten als we ergens zout op doen. Zoutconsumptie wordt dan ook in verband gebracht met gewichtstoename.
Best knap, aangezien zout in tegenstelling suiker, niet eens calorieën bevat. Suiker zou de bloeddruk verhogen. Het is een plausibele theorie en dat is gebaseerd op het fructosedeel van suiker. Dat blijkt inderdaad te kloppen bij een positieve energiebalans, dus als mensen in gewicht toenemen. Suiker kan weliswaar bijdragen aan gewichtstoename, maar zoals gezegd, zout ook. Het is een compleet onnodige zijstap.
3. Zout verbetert je hardloopprestaties
Dit deel is het meest relevant voor de lezers van Runners World, maar bevat absoluut niets nieuws. Hij beschrijft de zaak van een getalenteerde 22-jarige loper die weinig zout at om gezondheidsredenen, maar vanwege de temperatuur veel water dronk. Het gegeven dat de atleet weinig zout at is echter niet het probleem.
Hij dronk teveel water zonder natrium, maar dat is niet gebruikelijk, aangezien marathonlopers gels en sportdranken naar binnen werken met natrium. Ze nemen niet meer zout, ze vullen hun zoutverlies aan en als we het advies van sportvoedingsonderzoeker Asker Jeukendrup mogen volgen dan is dat 60 mg natrium per uur. Voor een marathon van 4 uur is dat slechts een tiende van de aanbeveling
De jongeman stierf, omdat hij afweek van de normale praktijk in de sport, niet omdat hij te weinig zout in het dagelijks leven binnenkreeg. Het voorbeeld is er dus met de haren bijgesleept om een overtuiging te verkopen.
4. Geëvolueerd op een hoog zoutdieet
Volgens DiNicolantonio zouden we geëvolueerd zijn op een hoog zout dieet. Daar worden geen bewijzen voor aangeleverd, maar wel een mooi verhaal. Zo zou de oermens zout halen uit tijgernoten, orgaanvlees en insecten. Dat zijn we eens gaan doorrekenen. Tijgernoten bevatten tussen de 20 tot 60 mg natrium per 100 gram, naast 500 kcal.
Ze bevatten dus niet de 3.000 mg per 100 gram zoals geclaimd wordt in het artikel. Met 60 mg per 100 gram zou de oermens 25.000 kcal per dag aan tijgernoten moeten consumeren om zijn minimum van 3.000 mg te halen. Tour de France rijders die bekend staan om hun enorme energiegebruik, werken tegen heug en meug 10.000 kcal per dag aan voedsel weg. Het lijkt dus onwaarschijnlijk dat de oermens meer zou eten.
Wat orgaanvlees betreft lijken nieren een goede kandidaat, maar ook die bevatten slechts 94 mg natrium per 100 gram. Wellicht dat insecten de oermens moeten voorzien. Van alle insecten bevatten krekels het hoogste natriumgehalte, namelijk 152 mg per 100 gram. Aangezien zo’n beestje 0,4 gram weegt en geen 20, zoals DiNicolantonio veronderstelt, heb je er 250 nodig om die 100 gram te halen en geen 5 zoals in dat artikel staat.
Om 3.000 mg natrium uit krekels te krijgen zul je bijna 20 maal die 250 krekels moeten vinden en eten. Dat zijn er bijna 5.000 per dag. We wensen je veel succes!
De obesitasepidemie in de Verenigde Staten, zou, volgens Cortvriendt, het gevolg zijn van een toename in koolhydratenconsumptie. Dat blijkt nergens uit, maar als dat wel het geval zou zijn, dan wil het nog steeds niet zeggen dat de koolhydratentoename de epidemie heeft veroorzaakt. Als de haan kraait, dan gaat de zon op, maar niemand die zou durven beweren dat de zon opkomt omdat de haan kraait. Dat twee dingen (koolhydraten en obesitas) samenvallen wil nog niet zeggen dat het een het ander veroorzaakt. Cortvriendt verzint dus maar wat.
Een recente analyse van promovendus Kevin Bass toont namelijk aan dat vet- en niet koolhydratenverkoop toegenomen is. Het is niet alleen verzonnen, het is het zelfs ontkracht.
Worden we dik van het hormoon insuline?
Insuline helpt bij de opslag van vet en remt de vetverbranding. Het heeft het hormoon een slechte reputatie bezorgd bij het slankminnend publiek. Aangezien koolhydraten de productie van insuline aanjagen, lijkt het logisch dat we vervetten door koolhydraten, een idee dat de koolhydraten-insulinehypothese wordt genoemd. Dit idee bestaat al een eeuw, maar is door de bestselling wetenschapsauteur Gary Taubes opnieuw leven in geblazen.
Taubes was zo overtuigd dat hij samen met arts Peter Attia, 50 miljoen dollar wist te verzamelen om het idee te onderzoeken aan de hand van 4 experimenten. De uitslagen van 3 van deze onderzoeken zijn inmiddels bekend en ontkrachten het idee van een koolhydraat-insulinehypothese. Zowel Taubes als Attia zwijgen erover in alle talen en geloven er zelf niet meer in. De koolhydraat-insulinehypothese is met een recente analyse van 40 experimenten, ontkracht (Hall KD 2017). Het boek van Cortvriendt is daarmee net zo achterhaald als het idee dat de aarde plat is.
Vallen we af met minder koolhydraten?
Dat de koolhydraat-insulinehypothese incorrect is, wil nog niet zeggen dat zogenaamde lowcarb koolhydraten niet kunnen helpen. Het probleem alleen is dat de onderzoeken, waaruit blijkt dat je sneller afslankt, zijn uitgevoerd met een weegschaal. Dat is vervelend, aangezien een weegschaal zwaartekracht meet en niet hoeveel vet je verliest.
Je raakt namelijk op een lowcarb dieet in eerste instantie water kwijt, zo weten we al sinds de vorige eeuw. Koolhydraten in het lichaam houden namelijk vocht vast. Afhankelijk van je gewicht kan het tussen 1 tot soms wel 10 kg gewichtsverlies opleveren in enkele dagen.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat een recente analyse (Mansoor N 2016) een voordeel ziet van lowcarb diëten met een gemiddeld gewichtsverschil van 2,7 kg ten opzichte van highcarb diëten. Alleen onderzoeken waarin het lowcarbdieet minder dan 20 energieprocent aan koolhydraten bevatte werden meegenomen en dat is heel laag.
Hoe minder koolhydraten, hoe meer water je verliest, maar zelfs dan is een verschil van 2.7 kg niet om naar huis te schrijven. In het interview had Cortvriendt niet over lowcarb, maar over minder koolhydraten en misschien is 20 energieprocent te laag. Gelukkig is er een recente analyse waarin men onderzoeken heeft opgenomen met 25 tot 35 energieprocent aan koolhydraten (Snorgaard Ole 2017).
Ondanks een substantieel verschil met de highcarbgroepen die tussen de 45 en 65 energieprocent zaten, blijkt er geen verschil te zijn in gewichtsverlies. Niet na 3 maanden, niet na een jaar en ook niet na 5 jaar.
Cortvriendt die beweert wetenschappelijk te werken, vertelt heel duidelijk een half verhaal.
Cortvriendt beroept zich naast zijn wetenschappelijke onderbouwing, die aan alle kanten rammelt, ook nog op resultaten uit de praktijk. Die zullen er ongetwijfeld zijn, maar dat geldt voor elk dieet. Zoek op het woord dieet op Amazon en je zult meer dan 200.000 titels terugkrijgen. Elke titel heeft positieve testimonials, ook van de boeken waarvan het koolhydraatgehalte zo hoog is dat ze uit je oren spuiten.
Jimmy Moore, een man die net als Cortvriendt boeken schrijft waarin hij koolhydraten aanwijst als oorzaak van de overgewichtsepidemie, bewijst dat je van lowcarb niet af hoeft te slanken (zie foto verderop). Recent hebben de arts Norbert van den Hurk en Hans van Kuijk hun resultaten bekend gemaakt van de lowcarbadviezen aan patiënten in het dorp Leemde. Daaruit bleek dat sommigen gewicht verloren, terwijl anderen aankwamen.
Het is overduidelijk dat koolhydraten schrappen geen garantie geven op slanke lijn en daarom dus niet dé oorzaak kunnen zijn, zoals Cortvriendt beweert in de uitzending.
CONCLUSIE
James DiNicolantonio, hartonderzoeker en hardloper, claimt dat we juist meer zout moeten eten en niet minder, zoals het Voedingscentrum aanbeveelt. Het zou beter zijn voor onze gezondheid en hardlooprestaties. Hij krijgt daarvoor de ruimte, omdat het nu eenmaal lastig is om lange termijn uitspraken te doen over voeding en gezondheid.
Vervolgens creëert hij een dwaalspoor door er suiker bij te halen, waarna hij opzettelijk de zoutbehoeften tijdens een wedstrijd verwart met wat je normaal zou moeten eten. Omdat het bewijs zeer mager is, verzint hij een hypothese over hoe de mens geëvolueerd is op een hoog zoutdieet dat aanname op aanname stapelt, afgewisseld met rekenfouten. We hebben daarom niet meer zout nodig, we hebben feiten nodig, dus WTF DiNicolantonio!
De What de FAQ rubriek behandelt vragen die we krijgen naar aanleiding van misverstanden die via de media worden verspreid.
Bij Chivo weten we dat de moderne personal trainer kennis over voeding en trainen combineert met het aanleren van een juiste mindset om tot een optimaal resultaat te komen. Onze opleidingen worden daarom gevolgd door beginnende en gevorderde trainers die een flexibel en praktische raamwerk leren waarin dit wordt gecombineerd.
Meer info over:
Geraadpleegde bronnen
- Ha V (2013), Jayalath VH, Cozma AI, e.a. Fructose-containing sugars, blood pressure, and cardiometabolic risk: a critical review. Curr Hypertens Rep. 2013 Aug;15(4):281-97.
- Payne CL (2016), Scarborough P, Rayner M, Nonaka K. Are edible insects more or less ‘healthy’ than commonly consumed meats? A comparison using two nutrient profiling models developed to combat over- and undernutrition. Eur J Clin Nutr. 2016 Mar;70(3):285-91.
- http://www.tigernuts.com/products/the-tigernuts/
- https://topculinario.com/en/dc-804,tiger-nut-chufa.html
- http://www.interesjournals.org/full-articles/evaluation-of-chemical-composition-of-candy-developed-from-tigernut-cyperus-esculentus-milk.pdf?view=inline
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, worden opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever, Chivo.
